Darmkanker. Welke rol kan jij spelen in de preventie?

Darmkanker.
Welke rol kan jij spelen
in de preventie? Dr. Luc Colemont,
mede-oprichter
van vzw Stop Darmkanker
©

Wist jij dat er in België elke
dag 23 nieuwe gevallen
van darmkanker zijn én dat
er dagelijks tien personen
door overlijden?
“Onaanvaardbaar”,
vindt Dr. Luc Colemont,
medeoprichter van vzw
Stop Darmkanker, “zeker
als je weet dat minstens
de helft van alle gevallen
vermeden kan worden.”
Omdat informatie en voorlichting
de eerste stappen
zijn in de strijd tegen darmkanker,
gidst Dr. Colemont
ons doorheen deze pathologie
en licht hij de belangrijke
rol van de thuisverpleegkundigen
hierin toe. Darmkanker is allesbehalve zeldzaam.
Thuisverpleegkundigen
worden bij een op twintig patiënten
geconfronteerd met darmkanker.
Het is de meest voorkomende
soort kanker na longkanker. Bij
kankers die niet gerelateerd zijn
aan roken, komt hij dan ook op
de eerste plaats. Toch krijgt de
aandoening minder aandacht dan
borstkanker. Het is de roeping van
Dr. Colemont om daar verandering
in te brengen.
ONTSTAAN
VAN DARMKANKER
Elke darmkanker ontstaat uit een
poliep, maar niet elke poliep
wordt darmkanker. Een darmpoliep
is een klein, goedaardig
gezwelletje aan de binnenkant
van de darm. Hoe groter een
poliep wordt, hoe groter de kans
dat er kwaadaardige cellen in
ontstaan die eventueel verder
kunnen leiden tot darmkanker. Het
proces van ‘normale cellen’ die
evolueren tot ‘kanker’ duurt acht à
tien jaar. Het gaat dus heel traag.
Bij symptomen, of vanaf een bepaalde
leeftijd, loont het dus zeker
de moeite om de darm te laten
nakijken op de aanwezigheid van
poliepen of op het begin van een
kwaadaardig gezwel. In dat opzicht
is het interessant om weten
dat vanaf zestig jaar ongeveer de
helft van de mensen een darmpoliep
heeft.
OORZAKEN
VAN DARMKANKER
Darmkanker heeft nog niet al zijn
geheimen prijsgegeven. Een aantal
risicofactoren zijn wel gekend:
leeftijd, voeding, overgewicht,
onvoldoende beweging en de
aanwezigheid van poliepen. Wat
ook duidelijk is, is dat alles start
met een goedaardige poliep, en
dat ook de eigen darmflora een
belangrijke rol speelt bij het ontstaan
van darmkanker. Wat men
ook weet, is dat niet roken, geen
overmatig alcoholgebruik, een gezonde
evenwichtige voeding en
regelmatige lichaamsbeweging
een gunstig effect hebben op de
preventie ervan.
Hoewel darmkanker vooral voorkomt
bij 50-plussers, is er een stijging
bij jongere mensen. Daarom
is Dr. Colemont voorstander om
te screenen vanaf 45 jaar, zoals in
Amerika wordt voorgesteld. Dat
kan in afwachting van het bevolkingsonderzoek
(cfr. infra) met
een zelftest die je kan kopen bij
de apotheker.
Mensen met een verhoogd risico
op darmkanker zijn personen
met het familiaal voorkomen van
darmkanker. Zij laten best een
colposcopie of darmonderzoek
uitvoeren. De grote meerderheid
(80%) van de mensen met darmkanker
heeft echter niemand in de
familie met darmkanker. BEHANDELING
VAN DARMKANKER
De beste behandeling van darmkanker
is vroegtijdige opsporing, benadrukt
Dr. Colemont. In een vroege
fase kan darmkanker immers goed
behandeld worden. De medische
behandeling van darmkanker kan aan
de hand van chirurgie, radiotherapie,
chemotherapie en/of immunotherapie. “Elke darmkanker
ontstaat uit een
poliep, maar niet
elke poliep wordt
darmkanker„ OVERZICHT STADIA DARMKANKER STADIUM ZIEKTE KANS OP GENEZING BEHANDELING
Gezwel beperkt tot de
binnenwand van de darm.
Beperkte ziekte.
Gezwel is al iets meer ingegroeid
in de darmwand. Nog geen
aantasting van de lymfeklieren
of uitzaaiingen.
Gezwel heeft lymfeklieren in de
nabije omgeving aangetast, maar
nog geen uitzaaiingen.
Gezwel is uitgezaaid naar andere
organen in het lichaam (metastasen)
> 90%
> 80%
± 65%
10 à 15%
– Chirurgie*
– Vaak geen aanvullende
behandeling
– Mogelijks op voorhand
bestraling of chemo
– Chirurgie*
– Na de operatie vaak chemo IMPACT VAN DARMKANKER
OP LEVENSKWALITEIT
Wie een gezwel heeft in het
onderste stuk van de dikke darm
(=endeldarm) en zich daaraan laat
opereren, kan het LARS-syndroom
(Low Anterior Rectum Syndroom)
ontwikkelen. Zij hebben dan wel
geen stoma nodig, maar doordat
dit stuk van hun darm weggenomen
is, valt hun ‘reservoir’ weg. Daardoor
kunnen zij moeilijk stoelgang
ophouden en moeten erg vaak en
snel naar het toilet gaan. Dit heeft
een grote invloed op de kwaliteit
van leven. Sommige personen met
LARS kiezen om die reden uiteindelijk
toch voor een stoma, hoewel
dat zeer ingrijpend is op fysiek en
psychologisch vlak. Omdat zij bovendien
vooraf vaak bestraald zijn
geweest, is hun slijmvlies geprikkeld
wat ook problemen geeft. Patiënten
waarbij een ander deel van de dikke
darm verwijderd moest worden,
hebben hier minder last van.
DOE DE TEST! HET BELANG
VAN HET BEVOLKINGSONDERZOEK
Zoals je hierboven al kon lezen, ontwikkelt
darmkanker zich heel traag.
Om de ziekte in een vroeg stadium
op te sporen of grotere poliepen te
ontdekken, stuurt de Vlaamse overheid
om de twee jaar gratis een
stoelgangtest uit naar alle personen
tussen 50 en 74 jaar.
De staalname van dit grote bevolkingsonderzoek
is eenvoudig thuis
uit te voeren. De stoelgang moet in
het toilet opgevangen worden op
een stuk papier dat bij de test zit.
Vervolgens moet er een paar keer
in de stoelgang geprikt worden met
een staafje. Dat staafje kan in het
bijgeleverde buisje gratis teruggestuurd
worden voor onderzoek.
Het resultaat volgt binnen de tien
werkdagen. Ook de huisarts wordt
hierover ingelicht. Bij een afwijkend
resultaat is het erg belangrijk om
een darmonderzoek te doen. Op
die manier kan de oorzaak van het
afwijkend resultaat opgespoord
worden. Bij een ‘niet afwijkend’
resultaat krijgt men binnen de
volgende tien jaar opnieuw een
testoproep. HERKEN JIJ DE
ALARMSIGNALEN?
Darmkanker wordt ook wel een
sluipmoordenaar genoemd
omdat hij aanvankelijk geen tot
weinig klachten geeft: een weinig
bloedverlies dat niet met het
blote oog zichtbaar is, bloedarmoede,
vermoeidheid, soms
een veranderende stoelgang en
krampen. Als de tumor onderaan
de darm zit, kan dit een
valse stoelgangsnood geven.
Als thuisverpleegkundige kan je
een belangrijke preventieve rol
spelen door naar deze waarschuwingssignalen
te vragen.
Bij een veranderd stoelgangspatroon
dat vier tot zes weken blijft
bestaan, moet men zeker contact
opnemen met de huisarts. Wat kan jij doen als thuisverpleegkundige?
Als thuisverpleegkundige ben je een zorgpartner,
net zoals de huisarts. Je kan dan ook
een belangrijke rol spelen bij het vroegtijdig
opsporen van darmkanker. ‘Doe de test’ is een
belangrijke boodschap die je mee kan uitdragen.
Zowel naar je patiënten als naar hun
mantelzorgers.
– Maak er een gewoonte van om in de dagelijkse
zorg het stoelgangspatroon van je
patiënt te bevragen.
– Stimuleer je patiënten om deel te nemen aan
het gratis bevolkingsonderzoek, indien zij
hiervoor in aanmerking komen (zie hierboven).
– Kreeg je patiënt geen uitnodiging omdat hij
de voorbije 10 jaren al een darmonderzoek
heeft laten doen? Dan raad je je patiënt
best aan om na 5 jaar de stoelgang te laten
nakijken via de huisarts. Of om een zelftest te
kopen bij de apotheker.
– Weet je patiënt niet meer hoe lang het geleden
is dat hij een darmonderzoek liet doen?
Of heeft je patiënt de uitnodigingsbrief
weggegooid maar wil hij toch meedoen?
Geef hem het gratis telefoonnummer van het
Centrum voor Kankeropsporing: 0800 60 160.
Zij weten raad.
– Kreeg je patiënt een afwijkend resultaat? Stimuleer
hem of haar om een darmonderzoek
(coloscopie) te laten uitvoeren. Ongeveer
één op vijf laat het bij de afwijkende test en
ziet af van een darmonderzoek. Dit kan later
jammer genoeg ernstige gevolgen hebben.
Werk mee aan de bewustmaking en praat over
darmkanker met je patiënten. Want vroegtijdige
opsporing is de beste behandeling!