De PEG-sonde, van a tot z

8 9
Thuis in verpleegkundige technieken
GOED OM WETEN
> De afsluitklem op de
sonde moet dagelijks een
beetje verplaatst worden
om materiaalmoeheid te
voorkomen.
> Baden of douchen is
mogelijk 1 à 2 weken na het
inbrengen van de PEGsonde.
en na de toediening van de voeding
goed door met water.
Moet je medicatie geven terwijl de
sondevoeding loopt? Doe dit als
volgt:
1. Zet de pomp even op pauze.
2. Maak gebruik van de driewegkraan.
3. Spoel water via deze weg in de
trousse.
4. Geef de medicatie zoals
hierboven beschreven.
5. Spoel goed na met water.
6. Start de pomp terug op.
WAT TE DOEN BIJ COMPLICATIES?
• Accidentele verwijdering van de
PEG-sonde
– In de eerste 10 dagen. Dit is een
medische urgentie. Contacteer
onmiddellijk een arts. De patiënt(e)
loopt het risico op peritonitis.
– Na 10 dagen is er reeds een fistel
gevormd. Er moet zo snel mogelijk
een nieuwe sonde geplaatst
worden om de opening vrij te
houden. De opening sluit namelijk
al binnen de 24 uur na verwijdering
van de sonde. Als verpleegkundige
kan je bijvoorbeeld een
ballon blaaskatheter inbrengen en
zo de patiënt naar het ziekenhuis
sturen waar men een nieuwe
PEG-sonde kan plaatsen.
• Roodverkleuring, pijnlijke of
verdikte huid rondom de sonde
Dit kan eventueel wijzen op een
overgevoeligheid van het materiaal.
Dit kan voorkomen worden
door het gebruik van een steriel
Y-kompres/splitkompres. Een
klein beetje roodheid rondom de
sonde is normaal door de beweging
van de sonde.
• Lekkage via de opening
Het externe fixatieschijfje kan te
los of te strak zitten. Tussen de
huid en het fixatieschijfje mag
maximum een halve cm zitten. Is
het meer dan dat? Dan kan je de
sonde naar je toetrekken en de
sonde ter plaatse houden door
er enkele kompressen tussen te
steken.
Lekkage kan er ook zijn omwille
van ballonvulling die lekt. We
raden aan de ballonvulling 1 maal
per week te controleren.
• Wondjes
Pas wondzorg toe volgens het
protocol van de aanwezige
soort wonde (irritatie, verweking,
stripwondjes … ).
• Verstopte PEG-sonde
– Probeer het uitwendig stukje
sonde wat te masseren. Soms krijg
je zo enkele harde stukjes los of
verbrijzel je ze, waardoor je weer
kan inspuiten.
– Maak gebruik van een zo klein
mogelijke parenterale spuit (bij
voorkeur 2,5 ml) waarmee je
voldoende druk kan zetten om de
verstopping door te spuiten.
– Soms kan het ook helpen om met
een parenterale spuit te aspireren
om de obstructie te verwijderen.
– Gebruik zeker geen bruiswater
om te spoelen, dit is schadelijk
voor de sonde.
VERVANGEN VAN EEN PEG-SONDE
PEG-sondes hoeven niet systematisch
vervangen te worden. Het
vervangen gebeurt enkel als de
sonde niet meer functioneert door
bijvoorbeeld verstopping, lekkage,
beschadiging of wanneer ze
accidenteel verwijderd werd.
Bibliografie
Heering, Schub, & Pravikoff. (2017).
Gastrostomy tube: Replacing. CINAHL
Nursing Guide.
Mennella, & Pravikoff. (2018). Enteral
feeding: Preventing or managing
complications. CINAHL Nursing Guide.
Tiffany, C. (2009). The prevention and
management of complications associated
with established PEG tubes in adults.
The University of Adelaide.
Walsh, Pravikoff, & Schub. (2017). Gastric
feeding tube: Using and caring for the
patient. CINAHL Nursing guide.
VERDERE VERZORGING
Verzorg de sonde om de 2 à 3 dagen.
Eens de fistel geheeld is, volstaan
hygiënische zorgen. Was de huid rond
de stoma, de onder- en bovenkant
van het uitwendig plaatje en de leiding
grondig met water en pH-neutrale
zeep. Spoel goed met water en droog
grondig.
1. Raadpleeg het verzorgingsplan in
het Elektronisch Verpleegdossier
(EVD).
2. Verwijder het verband.
3. Kijk het verband na op eventuele
secreties (kleur, hoeveelheid, geur,
…).
4. Controleer de insteekplaats van de
PEG-sonde op roodheid, korstvorming,
wondjes, … Bij afwijkingen:
contacteer de behandelende arts.
5. Pas de DDD-techniek toe:
– Dompelen: beweeg de sonde
2 à 3 keer per week op en neer.
Schuif het extern fixatieplaatje van
de buikwand af en duw de sonde
1,5 cm in de maag en terug. Zo
voorkom je dat er een verkleving
ontstaat van de PEG-sonde.
– Draaien: draai de sonde 360 graden.
– Doorspuiten: spuit de sonde door
met minimaal 25 ml lauw leidingwater.
Dit mag je patiënt trouwens elke
dag ook zelf doen, als hij daartoe in
staat is.
6. Reinig de sonde zorgvuldig met
fysiologisch water. Start aan het
insteekpunt en werk met een
roterende beweging naar buiten
toe. Probeer korstjes steeds te
verwijderen. Zijn ze moeilijk te
verwijderen, dan kan je ze losweken.
7. Breng een splitkompres aan onder
het fixatieplaatje.
8. Plaats bovenop enkele kompressen
of een absorberend verband.
9. Fixeer het plaatje opnieuw met
pleisters. Gebruik bij voorkeur een
huidvriendelijke pleister zodat de
huid nog kan ademen.
GEBRUIK VAN DE PEG-SONDE
Voor voeding of medicatietoediening
wordt aangeraden geregeld
een pH-controle uit te voeren.
Toediening van medicatie
1. Ga steeds na of de medicatie
mag geplet worden vóór je ze via
de sonde toedient. Denk bijvoorbeeld
aan medicatie die een
vertraagde afgifte heeft en dus
niet geplet mag worden. Door het
pletten van deze medicatie zou
de volledige hoeveelheid actief
bestanddeel immers in één keer
vrijkomen waardoor het risico
op ongewenste effecten groter
wordt.
Tip! Ben je niet zeker of de
medicatie pletbaar is of niet?
Vraag raad aan de apotheker
van de patiënt(e) of check het
snel op www.pletmedicatie.be
2. Dit is wellicht de belangrijkste
stap! Trek alle medicatie apart op.
Dien medicijn per medicijn toe en
spoel tussen elk geneesmiddel
met water. Dit is nodig om
wisselwerkingen te voorkomen.
Geneesmiddelen kunnen elkaars
werking beïnvloeden, waarbij ze
elkaar zowel kunnen tegenwerken
als versterken.
3. De beste manier is dus: spoelen –
medicijn – spoelen – medicijn –
spoelen – …
Voor de startende en eindigende
spoeling gebruik je minimaal 20
ml water. Tussen de medicijnen
volstaat 10 ml.
Toediening van sondevoeding
Geef nooit medicijnen samen met
sondevoeding! Ook dit kan interacties
veroorzaken. Om verstopping te
voorkomen, spoel je de sonde voor
NAZORG VAN DE
PEG-SONDE
AANDACHTSPUNTEN
GEDURENDE EERSTE TWEE
WEKEN NA PLAATSING
• De eerste 10 à 12 dagen
moet de sonde dagelijks
gereinigd en ontsmet
worden.
• De sonde mag NIET
rondgedraaid worden en
het fixatieplaatje mag NIET
verplaatst worden.
• Observeer de sonde
aandachtig op bloedingen,
secreties, roodheid,
zwelling of pijn.