De PICC-katheter, uiterst geschikt voor de thuiszorg

De PICC-katheter,
uiterst geschikt voor de thuiszorg

De PICC-katheter, of de perifeer ingebrachte centrale katheter,
is een centrale katheter die via een perifere ader in de bovenarm
wordt ingebracht tot in de vena cava superior (bovenste holle ader),
vlak boven het hart. De PICC-katheter wordt gebruikt om gedurende
een langere periode intraveneuze medicatie, chemotherapie, vocht
of voeding toe te dienen. Omdat de katheter eenvoudig te
Auteur: Irina Dumitrescu, Verpleegkundig stafmedewerker Wit-Gele Kruis van Vlaanderen verzorgen is, is hij uiterst geschikt voor de thuiszorg. INDICATIES VAN EEN
PICC-KATHETER
Sommige behandelingen vereisen
langdurige toediening van medicatie
via de bloedbaan. Als het
niet meer mogelijk is om perifere
bloedvaten aan te prikken, of als de
medicatie de perifere aderwand
kan beschadigen (chemotherapie,
antibiotica, …), dan kan overwogen
worden om een PICC-katheter te
plaatsen. Die mondt immers uit
in een groot bloedvat, waardoor
de perifere aders niet continu
aangeprikt moeten worden.
Naast medicatie kan ook Totale
Parenterale Nutritie (TPN) voor een
beperkte periode toegediend
worden via een PICC-katheter.
En ook chemotherapie met een
beperkt aantal behandelingscycli is
mogelijk.
Het plaatsen van de PICC-katheter
is een C-handeling en gebeurt in
het ziekenhuis, in uiterst steriele
omstandigheden en onder lokale
verdoving.
Soms krijgen patiënten de katheter
voor een kortere periode (vanaf vijf
dagen), maar de vooropgestelde
therapieduur is over het algemeen
enkele weken tot maanden.
De PICC kan ook een alternatief zijn
bij patiënten die niet in ruglig of in
Trendelenburg kunnen liggen bij de
plaatsing van een centrale katheter.
FIXATIE
De PICC-katheter bestaat uit een
flexibele, dunne lijn. Hij is niet
gehecht aan de huid of getunneld1
onder de huid en wordt met een
fixatiesysteem (bv. de Statlock®
of de SecurAcath©) bevestigd. Het
fixatiesysteem dient om de beweeglijkheid
van de katheter te beperken.
Statlock©
De Statlock© is een fixatiehulpmiddel
dat bestaat uit een vleugelvormige
fixatiepleister met geïntegreerde
katheterhouder.
SecurAcath©
De SecurAcath© fixeert de katheter
door middel van twee onderhuidse
metalen haakjes. Daartussen loopt
de katheter onder de huid.
Het fixatiesysteem wordt steeds
afgedekt met een steriel, transparant
verband. Zo blijven het insteekpunt
en de connecties zichtbaar ter
observatie.
KATHETERZORG
• Inspecteer de PICC-katheter dagelijks,
zowel visueel als door middel
van palpatie van de insteekplaats.
• Vervang eenmaal per week het
verband.
• Is het verband vuil, vochtig of
los? Of is er bloed of pus rond de
insteekplaats? Vervang het dan
onmiddellijk.
• Het is cruciaal om de toedieningssystemen
steeds correct te
vernieuwen en om de katheter
steeds correct te spoelen en af te
sluiten. Zo voorkom je functionele
problemen en kolonisatie van
kiemen aan de katheter en de
insteekplaats.
Welke producten gebruiken?
Voor het ontsmetten van de
insteekplaats gebruik je bij voorkeur
chloorhexidine in alcohol. In het
geval van contra-indicaties, kan je
povidone-iodine of steriel NaCl
0,9% gebruiken. Gebruik best
geen alcohol 70%, omdat dit geen
residueel antimicrobieel effect heeft
op de huid. Breng in geen geval
antibiotische zalf aan op de insteekplaats.
Bloed(resten) en vocht of pus
verwijder je van de insteekplaats
met steriel NaCl 0,9%.
VERVANGEN VAN FIXATIEPLEISTER
(STATLOCK®) EN
VERBANDWISSEL
Benodigdheden
• Niet-steriele handschoenen
• Wondset met steriel pincet
• Nieuw fixatieplaatje
• Transparant verband
• Ontsmettingsmiddel (chloorhexidine
in alcohol of povidone-iodine)
• NaCl 0,9%
• Optreknaald en spuit

STAP 1: voorbereiding
> Controleer het Elektronisch
Verpleegkundig Dossier (EVD).
> Informeer de patiënt over de
procedure.
> Verzamel alle materialen en zet
ze klaar binnen handbereik.
> Installeer de patiënt in een
comfortabele houding.
> Pas de principes van ergonomie
toe (bijvoorbeeld: bed op
werkhoogte).
> Ontsmet je handen.

STAP 2: uitvoering
> Leg de arm van de patiënt
in 90° ten opzichte van het
lichaam.
> Verwijder voorzichtig het
transparant verband. Trek van
beneden naar boven, zodat je
de katheter niet verplaatst.
> Ontsmet de insteekplaats en
de huid errond (ruim genoeg!)
gedurende 15 seconden met
ontsmettingsmiddel. Laat alles
nadien drogen aan de lucht.
> Kleef een lange steriele
klever schuin over de leiding
tussen de insteekplaats en de
Statlock®. Zo voorkom je dat
de katheter verschuift als je de
Statlock® losmaakt.
> Maak de Statlock® los met behulp
van een kompres gedrenkt
in ontsmettingsalcohol.
> Klik de katheter los door onderaan
de deurtjes te openen.
> In de verpakking van de nieuwe
Statlock® zit een swab. Gebruik
die om de plaats waar de
nieuwe fixatiepleister komt te
ontsmetten en te ontvetten.
Laat het product drogen aan
de lucht.
> Klik eerst de katheter vast op de
nieuwe Statlock®.
> Kleef vervolgens de nieuwe
Statlock® vast.
> Verwijder de steriele klever aan
de onderkant van de Statlock®.
AANDACHTSPUNTEN IN DE
DAGELIJKSE ZORG VOOR DE
PICC-KATHETER
• Moet je bloed afnemen uit de
arm waarin de PICC-katheter
zit? Dan moet de afname uit de
PICC-katheter gebeuren. Je mag
in deze arm immers niet perifeer
prikken omdat je de katheter
zou kunnen beschadigen.
• Neem geen bloeddruk aan de
arm met de PICC-katheter.
• Gebruik geen ether of joodalcohol.
Dit tast de silicone van de
katheter aan.
• Respecteer de contacttijd van
het gebruikt antisepticum.
• Tijdens de verzorging moet de
arm met de katheter volledig stil
liggen om verplaatsing van de
katheter te vermijden. Duw de
katheter nooit terug in!
• Bij het vervangen van een fixatiepleister
mag de katheter noch
intern, noch extern verschuiven.
Dit om contaminatie door
migratie van micro-organismen
te voorkomen.
• Spoel de katheter na het
toedienen van medicatie met
NaCl 0,9%.
• Wordt de katheter niet gebruikt?
Spoel hem dan één keer per
week met NaCl 0,9%.
• Moet je de katheter verwijderen?
Doe dit dan traag om
vaatspasmen te voorkomen.
Druk goed na en controleer
steeds of de volledige katheter
verwijderd is.
Bronnen
• Wit-Gele Kruis. De PICC-katheter:
strikte opvolging aan huis.
• UZ Leuven, 2022. Onderhoud
van een perifeer ingebrachte
centrale katheter (PICK) en
midline katheter.
STAP 3: nazorg
> Ruim je materiaal op.
> Ontsmet je handen.
> Noteer je observaties,
de uitwendige lengte
van de katheter en je
handelingen in het EVD.
> Contacteer de behandelende
arts indien nodig.
> Ontsmet nogmaals de
insteekplaats en de huid er
breed rondom (minstens 15
seconden contacttijd). Laat
alles goed drogen aan de
lucht.
> Dek de katheter en Statlock®
af met een steriel, transparant
verband.
> Moduleer het verband rond
de katheter. Begin ter hoogte
van het insteekpunt.
> Fixeer de PICC eventueel nog
extra door een bijkomende
lange klever aan te brengen.