Dementie

Dementie
en thuis blijven wonen?
De ervaringen en adviezen van gespecialiseerd
verpleegconsulente Liesbeth De Vroe.Liesbeth De Vroe (36) is verpleegkundige. Ze is werkzaam als
opnameverantwoordelijke in woonzorgcentrum De Toekomst in
Aalst. Tevens is ze een fiere, kleine ondernemer in de zorg. Wat
haar aanspreekt in haar job, is de diversiteit ervan.
Die houdt haar alert, actief en leergierig.
Liesbeths specialisatie als zelfstandig verpleegconsulent, is de
begeleiding van personen met dementie. Ze heeft een intensief
parcours doorlopen en ging telkens op zoek naar beter en meer
en dit met oog voor de nood bij de patiënt. Ze heeft haar hart
verloren aan de geriatrische patiënt in de woonzorgcentra
en ook aan de thuisverpleging van personen met
aandoeningen die specifieke zorg en
aandacht vragen. MENSEN MET DEMENTIE:
EEN MENSGERICHTE AANPAK
Om aan de nood van patiënten
met dementie te kunnen beantwoorden,
moet je volgens mij aan
twee belangrijke eigenschappen
voldoen. Enerzijds ben en blijf je in
hart en nieren verpleegkundige.
De techniciteit, de klinische observaties
en de verschillende terminologieën
(dementie is een bulknaam
voor verschillende pathologieën),
zorgen voor een ruime blik binnen
de samenwerking met een arts.
Anderzijds ben je een consulent.
Want als iemand dement wordt,
zet dat vaak een zeer groot rouwproces
in gang bij de partner,
familieleden en andere vertrouwenspersonen.
Als dan de draaglast te
zwaar wordt, overschaduwt het
verlies ook de mooie momenten
binnen de ziekte.
AANDACHT VOOR WIE
ROUWT
Als verpleegkundige-consulent
heb je dus niet enkel oog voor de
persoon met dementie, maar ook
voor de impact die de ziekte heeft
op de mensen errond. Verlies daarbij
ook de niet-inwonende familie
niet uit het oog en ga er eens langs
om te luisteren naar hun vraag.
Want familieleden reageren vaak
onthutst. Of ze hebben het moeilijk
om te begrijpen wat er gebeurt.
Bovendien vinden ze vaak hun weg
niet in het aanbod aan mogelijke
ondersteuning. Door antwoorden
te bieden, kan je een echte meerwaarde
betekenen. Het komt er,
zoals altijd in onze job, op aan om
te werken vanuit praktijk, ervaring,
deskundigheid en kennis. Want je
mag nog zo veel diploma’s hebben,
de kracht van de echtheid uit zich in
de praktijk – zoals mijn grootvader
zaliger zei.

Tips om als thuisverpleegkundige om te gaan
met patiënten met dementie Heb je een vermoeden van dementie bij
een patiënt? Maak een afspraak bij de huisarts
om je observaties te bespreken. Veiligheid
voor de patiënt en zijn geliefden zijn cruciaal.
Daarom zijn jouw info en advies over de thuissituatie
van de patiënt van onschatbaar belang
voor de huisarts. Als eerstelijnshulpverlener registreer
je alles best in je digitaal patiëntendossier
en zorgplan. Wanneer de huisarts oordeelt
dat er actie moet ondernomen worden, zal hij/
zij de nodige stappen zetten.
• Zet de medicatie juist klaar en controleer
dat die correct wordt ingenomen en
opgevolgd. Dit is een eerste goede stap in de
richting naar een stabiel gedrag en geheugen.
Als thuisverpleegkundige kan je een patiënt
veiligheid bieden, en kan je bovendien ook de
draagkracht van de partner en familie versterken.
• Ondervindt een patiënt zelf dat hij/zij zaken
vergeet of dat bepaalde handelingen niet
meer goed verlopen? Wenst de patiënt hulp
en gaat hij/zij er ook zelf naar op zoek? Ondersteun
de patiënt dan in de zelfzorg.
• Raad de patiënt aan om een whiteboard
met de weekplanning op te hangen. Patiënten
met dementie hebben nood aan structuur
en herkenning. Noteer op het whiteboard
bijvoorbeeld hoe de patiënt koffie moet zetten,
wanneer het huisvuil opgehaald wordt en wanneer
er doktersafspraken zijn. Door samen de
weekplanning op te stellen, ervaart de patiënt
beslissingsrecht en voelt hij/zij zich nuttig. Als
referentiepunt is het whiteboard tevens het
centrale communicatiepunt voor alle partijen.
• Gebruik afbeeldingen om te communiceren.
Hou er rekening mee dat veel patiënten
na verloop van tijd niet meer kunnen schrijven,
maar wel zeer goed functioneren met pictogrammen.
De medicatiemomenten kan je bijvoorbeeld
zichtbaar maken door een foto van
het doosje te nemen, de dag erop te noteren
en de foto zichtbaar op de koelkast te hangen.
• Neem tijd voor de patiënt. Agressie, angst
en apathie komen vaak voor bij patiënten met
dementie. Daarom is het noodzakelijk om tijd
te nemen voor de patiënt. Wees niet gehaast.
Maak steeds oogcontact tijdens je bezoek.
Bespreek dit zeker met alle bij de patiënt
betrokken zorgverstrekkers.
• Maak steeds duidelijke, rechtlijnige
afspraken.
• Tijd, geduld, logisch nadenken en … veel
humor. Net zoals bij andere patiënten zijn dat
ook belangrijke handvaten in jouw contact met
mensen met dementie. THUISZORG IN ALLE
VEILIGHEID EN MET INSPRAAK
Hoelang een persoon met dementie
thuis kan blijven wonen, is onvoorspelbaar.
Er spelen immers heel veel
factoren mee. Wat heel belangrijk is,
is dat de mantelzorger ziekte-inzicht
heeft. Op basis daarvan, kan je als
thuisverpleegkundige praktische
tips geven om de geliefde zolang
mogelijk veilig thuis te laten wonen.
Want veiligheid en eigen regie zijn
cruciaal voor personen met dementie
en wie voor hen zorgt. Besteed
dus altijd veel aandacht aan de communicatie
met en rond de patiënt.
Maar nog veel belangrijker is dat er
een juiste communicatie nodig is
tussen de verschillende disciplines.
BEGRIJPEN WAT DEMENTIE IS,
LEIDT TOT MEER BEGRIP
Als zorgverlener van een persoon
met dementie is het van groot
belang om te weten wat dementie
is. De–mentie (van het Latijn:
ont-geesting) is het verliezen van
het geheugen en/of veranderen
van het gedrag. De persoon zal zijn
kortetermijngeheugen verliezen en
dit kan gepaard gaan met gedragsveranderingen.
Dementie bestaat
echter in veel vormen:
– De ziekte van Alzheimer is zowel
bij oudere als bij jongere mensen
de meest voorkomende vorm van
dementie. Ze kenmerkt zich door
een geleidelijke geheugenstoornis
en neemt toe in de loop van de
tijd. Bekende symptomen zijn: niet
meer kunnen rekenen, vertrouwde
dingen of mensen niet meer
herkennen, gewone handelingen
niet meer kunnen uitvoeren,
spraakstoornissen, … Bij deze
patiënten zijn de windingen tussen
de hersenen breder. Er is duidelijk
hersenatrofie.
– Vasculaire dementie kan plots optreden
en stootsgewijs evolueren,
maar het verloop kan ook traag
progressief zijn. We onderscheiden
hier twee grote klinische beelden:
de oorzaak kan liggen aan
de grote bloedvaten ter hoogte
van de hersenen of aan de kleine
onderliggende bloedvaten. Voor
deze patiënten is therapie blijven
volgen van groot belang.
– Frontotemporale dementie uit
zich voornamelijk door problemen
om op woorden te komen
(mutisme) en/of door gedrag- en
persoonlijkheidsveranderingen.
De dysfunctie situeert zich vooraan
(fronto) in de hersenhelft.
– Lewy-body dementie (vergeten
dementie) is Parkinson-dementie
en komt minder frequent voor
op jongere leeftijd en meer op oudere. Hier hebben we te maken
met een toename van bewegingsstoornissen.
VELE HELPENDE HANDEN
MAKEN LICHT WERK
Als thuisverpleegkundige is het soms
moeilijk om zorg te bieden aan
patiënten met dementie omwille van
hun gedrag. Als je echter de echtheid
en de puurheid van de persoon
herkent, zal de ondersteuning veel
vlotter verlopen. Openstaan voor
zijn of haar gedrag, dit bespreekbaar
maken en elkaar daarin steunen door
dit op tafel te leggen tijdens een
vergadering of teamoverleg zorgt
ervoor dat er meer veiligheid binnen
de groep komt. Veiligheid die ook
wordt overgebracht naar de persoon
met dementie en zijn of haar
partner. Geef, wanneer je bij hen
thuis langsgaat, dus zeker altijd mee
dat de zorg niet door hen alleen
wordt gedragen maar door vele
handen ondersteund kan worden.
Zij bepalen de hoeveelheid helpende
handen en wij bepalen de grens
daarvan. Wil je je verdiepen
in dementie?
Het Expertisecentrum Dementie
heeft een uitgebreid
Documentatiecentrum.
Kijk op www.dementie.be.