Thuishospitalisatie: antibioticatherapie aan huis

Thuishospitalisatie:
antibioticatherapie
aan huis

Soms is een langdurige behandeling met antibiotica nodig om
een infectie te bestrijden. Dankzij het project OPAT (Out Patient
Antibiotic Therapy) kunnen thuisverpleegkundigen de antibioticatherapie
bij sommige patiënten veilig thuis toedienen,
na opstart in het ziekenhuis. Voor patiënten is thuishospitalisatie
een welkom alternatief. Zo
moeten ze zich niet verplaatsen
en kunnen ze sneller hun sociale
en professionele activiteiten weer
opnemen in hun vertrouwde
omgeving. Ook voor ziekenhuizen
en de eerstelijnszorg biedt
thuishospitalisatie een duidelijke
meerwaarde. Er zijn geen onnodige
opnames in het ziekenhuis
nodig en de uitbreiding van de
verpleegtechnische zorgen aan
huis zorgt voor een verdere professionalisering
van het beroep
als thuisverpleegkundige. VOORWAARDEN
Iedereen kan thuis intraveneus antibiotica
toegediend krijgen mits toestemming
van de behandelend arts in het
ziekenhuis. De opstart van de behandeling
gebeurt reeds in het ziekenhuis
via een multidisciplinair overleg met
duidelijke afspraken en procedures.
De patiënt krijgt al het materiaal mee
vanuit het ziekenhuis. De thuisverpleegkundigen
krijgen extra vorming.
SOORTEN ANTIBIOTICA
Er kunnen in de thuissetting meerdere
soorten antibiotica toegediend worden:
breedspectrum antibiotica en ook
specifieke antibiotica. Afhankelijk van
het ziektebeeld van de patiënt bepaalt
de behandelend arts welke antibiotica
toegediend wordt en hoe dat moet
gebeuren. Voor elk antibioticum kan je
als verpleegkundige een productfiche
raadplegen en krijg je vanuit het ziekenhuis
een procedure mee. Infobrochures
voor de patiënt en mantelzorger zijn
ook steeds beschikbaar. ANTIBIOTICA KAN JE OP VERSCHILLENDE MANIEREN INTRAVENEUS TOEDIENEN

Poortkatheter
Een poortkatheter of port-a-cath is
een implanteerbaar hulpmiddel die je
gemakkelijk toegang biedt tot grote,
diepgelegen aders in het menselijk
lichaam. Hij bestaat uit een injectiekamer
die door een siliconenrubberen
membraan is afgesloten en waarop
een dun slangetje is aangesloten. Dit
wordt onderhuids ingeplant onder
het sleutelbeen. Deze katheter wordt
aangeprikt met een Huberpuntnaald.
> PICC-katheter
PICC is de afkorting voor Perifeer
Ingebrachte Centrale Katheter.
Het is een dun slangetje (katheter)
dat via een bloedvat in je bovenarm
wordt ingebracht.
Het uiteinde van de katheter komt
uit in een groot bloedvat vlak
boven het hart. De PICC-katheter
kan zes weken tot drie maanden
ter plaatse blijven.
> Perifeer infuus
Dit is een gewoon infuus, dat
meestal in een ader op de
onderarm wordt ingebracht WERKWIJZE
Antibiotica kan zowel intermittent als continu toegediend worden. Hieronder lichten we beide manieren toe.

A. Intermittent toediening
Bij de intermittent toediening krijgt
de patiënt per dag één tot drie keer
antibiotica toegediend, en dit telkens
gedurende 15 minuten. Je gebruikt
hiervoor een korte intraveneuze
infusie. Tussen de verschillende
toedieningen moet er steeds
voldoende tijd zijn.
Voorbereiding
> Ontsmet je handen met
handalcohol.
> Zorg voor een zuiver
werkoppervlak.
> Verzamel het nodige materiaal.
• Handalcohol
• Chloorhexidine 2%
in alcohol 70%
• Steriele gaaskompressen
1x 5 stuks
• 1 steriel veld
• 1 transfernaald
• 1 infuus NaCl 0,9% 50ml
• Flacon voorgeschreven
antibiotica
• 1 infuusleiding
• 2 voorgevulde spuiten
NaCl 0,9%
• Oranje afsluitdopje katheter
• Naaldcontainer
Uitvoering
1. Bereiding infuus
• Neem de flacon voorgeschreven
antibiotica en een infuus
NaCl 0,9% van 50ml.
• Ontsmet de aanprikpunten
van de flacon en het infuus steeds
met chloorhexidine 2% in alcohol
70% gedurende 15 seconden.
• Los de flacon op in het infuus
met behulp van een transfernaald.
(De flacon moet volledig leeg zijn
en opgelost zijn in de infuuszak).
• Lege flacons mogen verwijderd
worden via het glasafval.
• Sluit een infuusleiding aan op de
infuuszak en ontlucht de leiding.
2. Aankoppelen infuus
• Spoel eerst de katheter
met 10ml NaCl 0,9%.
• Hou steeds een in alcohol
gedrenkt kompres onder de
aanzetstukjes.
• Spuit de NaCl 0,9% pulserend
in en sluit de klem van de katheterleiding
onder positieve druk.
• Bevestig vervolgens de infuusleiding
aan de katheter.
3. Toediening
• Open de rolklem van de infuusleiding
en open de klem op de
katheterleiding.
• De oplossing dient toegediend te
worden over 15 minuten. 4. Afschakelen van het infuus:
• Ontsmet je handen met handalcohol
en zorg voor een zuiver
werkoppervlak.
• Sluit de rolklem van het infuus en
de klem van de katheter.
• Hou een in alcohol gedrenkt
kompres onder de connectiestukken
van infuus en katheter.
• Ontkoppel beide van elkaar.
• Spoel de katheter na met 10 ml
NaCl 0,9%: pulserend inspuiten
en afsluiten onder positieve druk.
• Plaats een nieuw steriel afsluitdopje
op de katheter.
5. Naspoelen van de trousse:
• Omdat er resten antibiotica
achterblijven, wordt de trousse
nagespoeld met een nieuw infuus
NaCl 0,9% alvorens we deze
verwijderen via het restafval.
Nazorg
> Observeer de patiënt en katheter
na en tijdens de toediening.
> Breng eventueel nieuw fixatiemateriaal
aan ter hoogte van de
katheter.
> Ruim de gebruikte materialen op.
> Noteer je observaties en handelingen
in het verpleegdossier.
> Vul het OPAT opvolgdocument in.
Aandachtspunten
> Let op eventuele nevenwerkingen
van de antibiotica, zoals diarree.
> Meet regelmatig de lichaamstemperatuur.
> De niet-aangeprikte flacons
worden best droog en koel
bewaard onder de 25°C.
> Let op lokale huidreacties ter
hoogte van de katheter: roodheid,
zwelling, warmte en pijn.
> Werk steeds steriel en pas
een goede handhygiëne toe. MEDISCH REKENEN: DRUPPELSNELHEID
Als we antibiotica intermittent via een infuuszak toedienen
gedurende 15 minuten, moeten we berekenen aan welke druppelsnelheid
deze moet inlopen.
Formule:
Totaal volume (ml) x 20 (aantal druppels per milliliter) = aantal druppels/min
Tijdsduur (uur) x 60
Voorbeeld:
50ml Ceftriaxone over 15min
50ml x 20 = 66 druppels/min In 2016 lanceerde toenmalig
minister van Sociale zaken en
Volksgezondheid Maggie De
Block een oproep voor pilootprojecten
thuishospitalisatie. Het
doel: patiënten de best mogelijke
zorgen bieden in hun eigen,
vertrouwde en comfortabele
thuisomgeving. Het project
OPAT kreeg als een van de
eerste pilootprojecten groen licht.
Binnen OPAT slaan ziekenhuizen
en de eerstelijnszorg de handen
in elkaar om patiënten thuis intraveneus
antibiotica toe te dienen.
Het project is zo succesvol dat
de overheid, de ziekenhuizen en
de eerstelijnszorg het structureel
willen inbedden in het zorglandschap.
De onderhandelingen
daarover lopen. B. Continue toediening
Via een infusor® kan antibiotica
continu, geleidelijk en aan de juiste
snelheid toegediend worden. Dit
zorgt voor een optimale dosering. De
infusor is een klein flesje dat de patiënt
in een buidelzakje rond de lendenen
kan dragen. Zo kan hij zijn dagelijkse
activiteiten blijven uitvoeren, terwijl de
antibiotica toegediend wordt.
In de infusor zit een ballon. Bij het
aanschakelen is die volledig gevuld
met vloeistof. Zodra de infusor
aangesloten wordt, loopt de ballon
langzaam leeg.
Bereiden van de infusor®
1. Voorbereiding:
> Ontsmet je handen met handalcohol.
> Zorg voor een zuiver werkoppervlak.
> Verzamel het nodige materiaal.
• Handalcohol
• Chloorhexidine 0,5%
in alcohol 70%
• 1 steriel veld
• Steriele gaaskompressen 1 x 5 stuks
• 2 roze naalden 18G
• 2 spuiten van 50 ml
• Water voor injectie: glas 100 ml
• 1 infuus NaCl 0,9% 250 ml
• Flacon voorgeschreven antibiotica
• Infusor®
• 1 voorgevulde spuit NaCl 0,9%
• Naaldcontainer
2. Oplossen van de flacons:
• Neem de voorgeschreven dosis
flacons, een flacon water voor
injectie en één infuus NaCl 0,9%
van 250 ml.
• Ontsmet de aanprikpunten.
• Los de flacons antibiotica op met
water voor injectie.
• Schud krachtig met de flacons tot
het poeder volledig is opgelost.
• Trek vervolgens het nodige
volume op in een spuit van 50 ml.
3. Vullen van de infusor®:
• Verwijder de beschermdop van
de infusor en bewaar deze op het
steriel veld.
• Vul de infusor® met de antibiotica
met de spuit van 50 ml.
• Bereken dan met hoeveel ml
NaCl 0,9% je de infusor® nog moet
aanvullen om een totaal volume
van 264 ml te bekomen (dan loopt
de infusor® geleidelijk aan leeg
over 24u).
• Zet de beschermdop er terug
steriel op.
4. Bevestigen van de infusor®
aan de katheter:
• Verwijder de afsluitdop van de
bereide infusor.
• Hou steeds een in alcohol gedrenkt
kompres onder de aanzetstukken
en koppel de leidingen aan elkaar.
• Bevestig de snelheidsregelaar van
de infusor® op de huid. De snelheidsregelaar
wordt aangedreven
door lichaamstemperatuur.
• Open de klem van de katheterleiding.
De oplossing zal nu over 24u
worden toegediend.
• De infusor® is leeg als de ballon
volledig plat is. Dan kan er door
de verpleegkundige een nieuwe
infusor® aangekoppeld worden.
Nazorg
> Observeer de patiënt en katheter.
> Breng eventueel nieuw fixatiemateriaal
aan ter hoogte van de katheter.
> Ruim de gebruikte materialen op.
> Noteer je observaties en handelingen
in het verpleegdossier.
> Vul het OPAT opvolgdocument in.
Aandachtspunten
> Let op eventuele nevenwerkingen
van de antibiotica, zoals diarree.
> Meet regelmatig de lichaamstemperatuur.
> De niet aangeprikte flacons worden
best droog en koel bewaard
onder de 25°C.
> Let op lokale huidreacties ter
hoogte van de katheter: roodheid,
zwelling, warmte en pijn.
> Werk steeds steriel en pas een
goede handhygiëne toe.
> Zorg er steeds voor dat de
snelheidsregelaar op de huid is
bevestigd.
> Zorg ervoor dat het hoogteverschil
tussen infusor® en katheter ongeveer
hetzelfde blijft gedurende de
toediening.
> De infusor® mag niet in contact
komen met water.
Wat moet je controleren?
Er wordt steeds gevraagd om enkele
parameters te controleren zoals temperatuur,
controle insteekpunt katheter
op tekens van infectie, eventuele
nevenwerkingen van de antibiotica.
Ook vullen we dagelijks in wanneer
exact en welke dosis antibiotica we
hebben toegediend. Voor dit alles
is er een specifiek opvolgdocument
voorzien. COMMUNICATIE EN DIALOOG
Voor de behandelend arts in het ziekenhuis is het zeer zinvol om het verloop van de gezondheidstoestand
van de patiënt thuis te volgen. Communicatie is dus cruciaal binnen thuishospitalisatie. De arts blijft
vanop afstand op de hoogte via het elektronisch verpleegdossier en via telefonisch contact met de
thuisverpleegkundige