Wanneer genezen niet meer mogelijk is

18 19
Thuiskomen
Christine startte 27 jaar geleden mee
het Netwerk Palliatieve Zorg op in
Dendermonde. Sindsdien ligt palliatieve
zorg haar nauw aan het hart. Een
zorg die niet voor iedereen is weggelegd,
maar Christine springt haar
collega’s graag met raad en daad bij.
‘Bij palliatieve patiënten worden de
basiszorgen (hygiënische zorg, mondzorg,
wondzorg, …) gedaan door een
thuisverpleegkundige. Ik kom voornamelijk
op vraag langs voor pijn- en
symptoomcontrole en voor psychische
en emotionele ondersteuning
van patiënt en familie. Indien nodig,
start ik ook de medicatiepomp op.’
VEEL MEER DAN TERMINALE ZORG
‘Het woord ‘palliatief’ schrikt veel
patiënten af. Ze denken meteen dat
ze terminaal zijn. Maar je bent niet
stervende omdat je palliatief bent. Op
het moment dat patiënten horen dat
ze ongeneeslijk ziek zijn, kan er nog
zoveel gedaan worden voor hen. In
deze levensfase primeert comfortzorg.
En voldoende comfortzorg
voegt kwaliteit aan het leven toe. Daar
doe ik het persoonlijk voor.’
“Comfortzorg betekent
meer kwaliteit in het
leven„
‘Dagelijks bekijk ik de pijnschaal van
mijn patiënten. Ik zeg hen ‘we gaan
zorgen dat je zo weinig mogelijk pijn
hebt’. Want sommige pijnen, zoals
botpijn, kan je niet wegnemen. Je kan
ze enkel draaglijker maken. Onlangs
heb ik nog een medicatiepomp
opgestart bij een vrouw. Niet tegen
de pijn, maar tegen het geweldige
braken omwille van haar ovariumcarcinoom.
Elke dag observeer en
evalueer ik haar om, indien nodig, de
medicatie bij te sturen.’
Christine gaat ook na wat de noden
en vragen zijn van haar patiënten en
hoe ze hun laatste levensperiode zelf
willen invullen. ‘Ik heb daarbij een
belangrijke signaalfunctie’, gaat ze
Wanneer
genezen niet meer
mogelijk is
De laatste fase van het leven zo pijnloos, comfortabel en
sereen mogelijk laten verlopen. Dat is wat Christine Prieels,
Expert Palliatieve zorg bij i-mens, al 27 jaar doet bij haar
patiënten. Palliatieve zorg speelt de hoofdrol in haar carrière.
Haar doel? Patiënten en hun familie zoveel mogelijk levenskwaliteit
bieden tot aan het levenseinde.
Auteurs: Eline De Wit, Communicatiedeskundige bij i-mens en
Christine Prieels, Expert Thuisverpleging bij i-mens
verder. ‘Sommige patiënten geven
aan dat ze zich niet goed voelen of
dat er hen iets dwarszit. Ik vraag dan
door om precies te achterhalen wat
ze bedoelen. Die informatie geef ik
ook door aan de huisarts en noteer ik
in het dossier.
Zo heb ik een patiënt gehad wiens
mama ook palliatief was geweest.
Hij zei me nadrukkelijk niet te willen
sterven zoals zijn mama. Hij zag dat
ze op het einde ondraaglijke pijn had
om haar gezin te moeten achterlaten.
Aangezien hij zelf twee kinderen had,
wist ik dat ik een gesprek tussen hem
en zijn kinderen moest opstarten. Hij
heeft ze tijdens dat gesprek schoendozen
gegeven met persoonlijke
dingen, tekstjes en brieven voor hun
drie komende verjaardagen. Op zo’n
moment weet je dat je een meerwaarde
biedt.’
PSYCHOLOGISCHE EN SOCIALE
GEVOLGEN VOOR PATIËNT EN
OMGEVING
‘Als verpleegkundige heb ik vaak een
intense band met de patiënt en de
familie. Mensen vertellen mij verhalen
die ze hun eigen partner niet durven
vertellen. Over hoe ze zich voelen bij
de situatie bijvoorbeeld. Dat doen ze
niet alleen omdat ze mij vertrouwen,
maar vooral omdat ze elkaar willen
beschermen. In de mate van het
mogelijke probeer ik dan een openlijk
gesprek tussen hen te starten. Ik ben
er zelf ook bij, maar hou me op de
achtergrond. Er worden dan vaak
dingen gezegd die belangrijk zijn
naar later toe.
Een patiënt van mij had het tijdens de
zorgen vaak over zijn drie kinderen.
Als ik later met zijn vrouw sprak, had
zij het over twee kinderen. Toen ik
daarop inging, bleek dat ze één van
hun kinderen al lang niet meer zagen.
Mijn patiënt wou zijn zoon heel graag
nog eens zien voordat hij stierf, maar
durfde dat zijn vrouw niet te vertellen.
Na een openlijk gesprek, hebben ze
hun zoon gecontacteerd en heeft hij
zijn vader nog gezien. Die vrouw ziet
haar kind sindsdien nog altijd. Een
openlijk gesprek lukt niet in alle
situaties, maar het is het proberen
meer dan waard.
De laatste gesprekken zijn vaak diepgaand
en emotioneel. Ik vraag ook
steeds aan de omgeving hoe ze zich
voelen. Iedereen is zodanig gefocust
op de patiënt, dat de partner, familie
en vrienden soms over het hoofd
worden gezien. Vaak volstaat het dat
ik hen enkele vragen stel of gewoon
luister wanneer ze hun hart luchten
bij mij.’
“Je moet emotioneel
sterk genoeg staan om
iemand palliatief te
kunnen begeleiden„
MENTALE ZELFZORG
‘Ik werk nauw samen met huisartsen,
palliatieve netwerken, referentieverpleegkundigen
en andere zorgverleners.
We spreken vaak over onze
ervaringen. In het begin belde ik
na het overlijden van een patiënt
vaak naar een collega van Palliatief
Netwerk of een collega-referent met
wie ik de opleiding palliatieve zorg
volgde. Even benoemen hoe ik me
voelde of zeggen wat ik net gedaan
had en wat eventueel anders kon,
was voldoende om een goed gevoel
over te houden aan de zorgen.
Ik raad collega’s aan om na een
euthanasie – zeker als je dat niet vaak
meemaakt – kort te bellen naar een
collega. Eens vertellen hoe het was
en hoe je je daarbij hebt gevoeld, kan
de molen in jouw hoofd stopzetten.
Want als je ergens buitengaat moet
je het van je kunnen afzetten. Anders
kan je het nooit volhouden.
Zelfzorg is zo belangrijk als thuisverpleegkundige.
Enkel als je jezelf goed
voelt en voldoende sterk in je schoenen
staat, kan je ook goede zorgen
bieden aan patiënten. Alle referentieverpleegkundigen
staan ervoor open
om erover te communiceren als je je
ergens niet goed bij voelt.
Voor mezelf doet het ook goed om
naar de uitvaart van mijn patiënten
te gaan. Een gesprek met de partner
brengt mezelf en ook die partner
vaak een soort rust. Zo kan ik elke
periode van palliatieve zorg ook voor
mezelf goed afsluiten.’